CMS (İçerik Yönetim Sistemi) Nedir? Ne İşe Yarar?

İnternet üzerinde her gün milyonlarca içerik üretiliyor. Bu içeriklerin yer aldığı web sitelerinin oluşturulmasında ve yönetilmesinde içerik yönetim sistemi anlamına gelen CMS’lerden (content management system) yardım alınıyor. 2023 yılı itibari ile internet üzerinde yer alan tüm web sitelerinin %70’e yakını bir içerik yönetimi sistemi kullanıyor. Sen de CMS’ler hakkında daha fazlasını öğrenmek ister misin? Öyleyse gel, birlikte inceleyelim.

CMS Nedir?

Açılımı content management system olan CMS dilimizde içerik yönetim sistemi veya İYS olarak kullanılır. En basit haliyle CMS, bir web sitesinde yer alan içeriklerin bir kontrol vasıtası ile yönetilmesini sağlar. Bu içerik sayfada yer alan herhangi bir metin, görsel olabileceği gibi blog yazıları, ürün açıklamaları gibi oldukça farklı türde içeriklerde olabilir. Gelişen içerik yönetim sistemleri artık içerik yönetiminin yanı sıra bir web sitesini oluşturmaya yarayan araçlar halini aldı.

CMS Ne İşe Yarar?

CMS’ler web sitesinde yer alan içeriklerin yönetilmesini kolaylaştıran yazılımlardır. İçerik yönetim sisteminin ne işe yaradığını bir örnek ile anlatalım. Mesela bir web sitesi oluşturarak yayına almak istediğini düşünelim. En kolay hali ile HTML ve CSS kulanarak web sitesini oluşturabilirsin. Ancak söz konusu bir blog web sitesi olduğunda her zaman bu şekilde düzenlemek mantıksız olur. Bu iş için bir CMS kullanabilirsin. En popüler CMS’lerden biri olan WordPress’i seçtiğini varsayarsak sunduğu yönetim paneli sayesinde hem web siteni oluşturabilir hemde blog yazılarını yazıp yayınlayabilirsin.

CMS Hangi Durumlarda Kullanılır?

İçerik yönetim sistemleri her türden web sitesi oluşturmada kullanılabilir. Bu bir şirket için tek sayfalık web sitesi olabileceği gibi birden çok yazarın yer aldığı haber sitesi veya blog hatta e-ticaret sitesi olabilir.

Elbette statik bir web sayfasını CMS olmadan da hazırlayabilirsin. Ancak içerik yönetim sistemleri sitenin görsel olarak da hazırlanmasına yardımcı olur. Kullandığın yönetim sistemine uygun hazır temalar arasından istediğini seçip özelleştirebilirsin. Eklentiler ile ihtiyaç duyduğun özellikleri ekleyebilirsin.

Şimdi biraz da kişisel kullanımdan biraz uzaklaşarak, şirketlerde ve medya kuruluşlarında içerik yönetim sisteminin tercih edilmesinden söz edelim. Birden çok yazar, editör ve yazılım geliştiricinin yer aldığı bir organizasyonda CMS kullanımı kaçınılmazdır. Yazarlar yazılarını yazıp editörlere gönderebilir ve editör aynı sistem üzerinden yazıyı yayına hazır hale getirebilir. Diğer tarafta geliştiriciler ise CMS ile tüm bu süreçlerin mükemmel bir şekilde işlemesini sağlayabilir.

Bir e-ticaret sitesi kurmak istediğinde ürünlerini hızlı bir şekilde web sitende yayınlayarak satış ve pazarlama süreçlerine odaklanmak gerekir. Bu durumda e-ticaret sitesi oluşturma konusunda özelleşmiş CMS ve CMS eklentileri kullanılabilir.

CMS Türleri Nelerdir?

Bir web sitesi temel olarak iki parçadan oluşur. Kullanıcıların etkileşime girdiği ön uç yani frontend kısmı ve arka uç, backend kısmı bulunur. İçerik yönetim sistemleri ön uç ve arka ucun durumuna göre çeşitlere ayrılır. CMS’ler bir kaç farklı şekilde sınıflandırılabilir:

• Açık kaynak CMS’ler geliştirici topluluklarının desteği ile kaynak kodu herkese açık olacak şekilde geliştirilen içerik yönetim sistemleridir. Wordpress ve Joomla bu türden CMS’lere örnek olarak verilebilir.
• Sahipli yada tescilli CMS’ler kapalı kaynak koduna sahip ve bir şirket tarafından geliştirilen içerik yönetim sistemleridir. Adobe Experience Manager ve Microsoft SharePoint bu türden sistemlere örnektir.
• SaaS CMS, bulut üzerinden hizmet olarak yazılım modeli ile çalışan içerik yönetim sistemleridir. Wix ve Squarespace bu türe örnek gösterilebilir.

Mimarisine Göre CMS Türleri Nelerdir?

• Geleneksel (birleşik / coupled) CMS’ler ön uç ve arka ucun beraber yer aldığı içerik yönetim sistemleridir. Ön uç ve arka uç bir yazılımın parçasıdır. Monolitik CMS olarak da bilinir.
• Geleneksel olmayan (ayrık / decoupled) CMS’lerde ön uç ve arka uç birbirinden ayrıdır. İki taraf arasında API ile iletişim kurulur. İçerdiğin sunulduğu kısım ile içeriğin yönetildiği kısım birbirinden ayrı iki yazılım gibidir. Birinin güncellenmesi diğerini etkilemez. Headless CMS’lerden farkı içerisinde ön ucu yani sunum katmanını da barındırmasıdır.
• Başlıksız (headless) CMS içeriğin yönetildiği arka ucun bulunduğu içerik yönetim sistemleridir. Yerleşik bir sunum katmanı bulunmaz. İçerik sunum kısmının yani ön ucun oluşturulması için API sağlar. Decoupled CMS’lerden farkı sunum kısmını içinde barındırmamasıdır.

Barındırılma Şekline Göre CMS Türleri Nelerdir?

Kullanılacak CMS tercihi yapılırken dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de CMS’in nasıl barındırılacağıdır. Bu yönden iki seçenek mevcuttur.

• Self hosted CMS sistemleri kullanıcı tarafından barındırılan olarak açıklanabilir. Sahip olduğun sunucu yada hosting servisinde CMS’i kurup çalıştırırsın. En yüksek seviyede özelleştirme imkanı sağlar. Ayrıca ihtiyaç durumunda kolaylıkla ölçeklenebilir. Kullanımı daha fazla teknik bilgi gerektirir.
• Hosted (barındırılan) CMS kullanmak ise diğer seçenektir. CMS’lerin özelleştirilmiş hizmetler veren sağlayıcılar ya da SaaS CMS’ler bu kategoriye dahildir. Altyapı ve teknik bilgi ihtiyacı olmadan hızlı bir şekilde web siteni oluşturmanı ve içerik üretimine odaklanmana imkan sağlar.

CMS (İçerik Yönetim Sistemi) Özellikleri Nelerdir?

İçerik yönetim sistemleri belli başlı özellikler ile beraber gelmektedir. Hepsi bir arada (all-in-one) çözüm sunan CMS’ler tüm yönleriyle bir web sitesi oluşturmayı sağlar. Hemen hemen her CMS tema desteğine sahiptir. Bir çoğunda ise özelleştirme için sürükle bırak mantığı ile çalışan tema düzenleme araçları yer alır.

İçerisinde yazı editörü de barındırırlar. Word benzeri harici bir yazılıma ihtiyaç duymadan içerikler kontrol paneli aracılığı ile hazırlanabilir. İçerik yaratma sürecini kolaylaştırır.

Kullanıcı yönetim sistemlerine sahiptirler. Hangi kullanıcı rolünün hangi işlemleri yapabileceği belirlenebilir. Yazar rolüne sahip bir kullanıcı sadece yazı yazıp editöre iletebilirken editör ise yazıları düzenleme ve yayına alma yetkisine sahip olabilir. Böylece ekiplerin bir arada çalışarak içerik oluşturma sürecini yönetmeye yardımcı olur.

CMS’nin Avantajları Nelerdir?

Bir web sitesi oluşturulurken CMS kullanılmasının sağladığı birçok avantaj mevcuttur. Bu avantajlar şu şekildedir:

• Kullanımları kolaydır. Özellike içerik üretim aşamasında herhangi bir teknik bilgi gerektirmez. Doğrudan içerik üretimine odaklanmaya imkan sağlar.
• İçeriklerin yönetimini kolaylaştırır. Mevcut yazılar düzenlenebilir, medya dosyaları organize edilebilir.
• Oluşturulan içeriklerin saklanmasını kolaylaştırır.
• İnternet bağlantısı olan her noktadan CMS’in kontrol paneline ulaşılabilir.
• Kullanıcı ve ziyaretçi sayısına göre kolaylıkla ölçeklenebilirler.
• Ekiplerin ortak kullanımına uygundur.
• Kullanıcı yönetimi ile farklı rollere sahip kullanıcılar tanımlanabilir.
• SEO desteği ile arama motoru sonuçlarında başarı sağlayan sayfalar oluşturulur.
• CMS’lerin geliştirilmesinde güvenlikte göz önüne alınır.
• Eklenti desteği sağlayan CMS’ler ile sistem istenilen işlevlere göre şekillendirilebilir.
• Ücretli veya ücretsiz olarak sunulan hazır tasarımlar ile özelleştirilebilir.
• Güncellemeler ile web sitesinin teknolojik olarak geri kalması engellenir.

CMS’nin Dezavantajları Nelerdir?

İçerik yönetim sistemlerinin getirdiği bir kaç dezavantaj da var elbette. Özellikle self hosted bir CMS kullanımı başlangıç aşamasında zorlayıcı olabilir. Bununla birlikte teknik bilgisi olan biri için pek dezavantaj sayılmaz. İçerik yönetim sistemleri oldukça açıklayıcı kurulum rehberlerine sahiptir. İnternette ise hemen hemen her CMS’in nasıl kurulacağına ve yapılandırılabileceği hakkında içerik bulunabilir.

CMS’e sağlanan destek bırakılabilir. Her yazılım gibi içerik yönetim sistemlerinin de geliştirilmesi sonlandırılabilir. Başka bir CMS’e geçiş yapmak zorunda kalınabilir. SaaS ve barındırılan CMS’ler söz konusu olduğunda belirli kullanıcı sayısı veya bant genişliği sınırı gibi kısıtlamalar ile gelirler ve daha fazlası için ek ücret talep ederler. Ek ücretlerin ortaya çıkabileceği göz önünde bulundurulmalı.

CMS Seçimi Yapılırken Nelere Dikkat Edilmeli?

Tercih yapılırken kullanım amacına göre doğru CMS seçimi son derece önemlidir. İlk olarak ihtiyaç duyulan özellikler net bir şekilde ortaya konulmalı. Seçilen CMS sistemi oluşturmak istediğiniz web sitesinde yer alan özellikleri kendi içerisinde veya eklenti desteği ile sağlayabilir olmasına dikkat edilmeli.

Açık kaynak bir CMS tercih edilirken sahip olduğu topluluk desteği göz önünde bulundurulmalı. Kullanıcı ve geliştirici topluluğunun geniş olması olası bir sorunda yardım bulmayı kolaylaştırır.

İçerik yönetim sisteminin sağladığı eklenti desteği ve mevcut eklenti ekosisteminin genişliği önemlidir. Bugün işini gören bir CMS ileride eklemen gereken özellikler için de şekillenebilir yapıya sahip olmalıdır. Seçilecek CMS’in geliştirici ekosistemi ne kadar genişse o kadar çok tema ve eklentiye ulaşabilirsin.

Web sitesinin barındırılması konusunda eğer self hosted çözümler tercih edilmeyecek ise diğer seçeneklerde sunulan özellikler, ücretler ve platforma bağlı kalma gibi durumlar araştırılmalı.

CMS Örnekleri

Örnek olarak verilebilecek onlarca hatta yüzlerce içerik yönetim sistemi mevcut. Kullanım oranı bakımından en çok tercih edilen içerik yönetim sistemlerinden 5 tanesi ise şu şekilde:

WordPress

İnternetin en çok kullanılan içerik yönetim sistemidir. 2023 yılı itibari ile yüzde 42’lik pazar payı ile en çok tercih edilen CMS’dir. Bu oran tam olarak internetteki tüm web sitelerinin yüzde 62’sine denk gelmekte. WordPress ile her türden web sitesi oluşturabilirsin. WooCommerce gibi eklentiler ile e-ticaret sitesi haline bile getirilebilir. Wordpress self-hosted ve hosted şekilde kullanılabilir.

Shopify

E-ticaret sitesi oluşturma servisi Shopify kullanıcılarına kendi sitelerini oluşturabilecekleri bir CMS sunmakta. Shopify CMS ile web sitesi oluşturabilir, düzenleyebilir, kişiselleştirebilirsin. Ürünlerini ekleyebilir, düzenleyebilir ve listeleyebilirsin. Yönetim panelinden satış ve ziyaret verilerini takip edebilirsin.

Wix

Web sitesi oluşturma aracı Wix içersinde kullanıcıların sitelerine entegre edebileceği bir CMS barındırıyor. Wix ile oluşturulan sitelerde yer alan içerikler bu içerik yönetim sistemi tarafından yönetilebilmekte.

Squarespace

Bir diğer web sitesi oluşturma servisi olan Squarespace ile e-ticaret sitesi, blog, tek sayfalık bir web sitesi gibi farklı yapıda siteler oluşturulabilir. Squarespace all-in-one içerik yönetim sistemidir.

Joomla

Açık kaynak kodlu Joomla, 2005 yılından bu yana geliştirilmektedir. Eski popülerliği devam etmiyor olsa da mevcut olarak Joomla ile oluşturulmuş milyonlarca web sitesinde kullanılmaya devam ediyor.

İçerik yönetim sistemleri web geliştiricilerin en büyük yardımcılarından. Sende web geliştirme kariyerine Techcareer.net’in hazırladığı Bootcamp programları ile başlayabilirsin. Bu alanda yeteri kadar deneyimli olduğunu düşünüyorsan Techcareer.net iş ilanı sayfasında yer alan seçenekler arasından sana uygun olanlara başvuru yapabilirsin.