Javascript'te Asenkron ve Senkron Programlama Nasıl Kullanılır?

JavaScript’te bir işlev oluşturabilir, değiştirebilir, işlevi argüman olarak kullanabilir veya bir değişkene atayabilirsin. Tüm bu yetenekler kodu mantıksal olarak yerleştirmek için fonksiyonları her yerde kullanabilmeyi mümkün kılar. Tek iş parçacıklı (thread), asenkron, senkron ve çok fazla esnekliğe sahip bir programlama dili olan JavaScript, doğru modeli bildiğin sürece harikalar yaratabilir. Bununla birlikte bir işi sırasıyla yapmak önemli olsa da bazı durumlarda aynı anda yürütmek de oldukça verimli olabilir. Peki hangisinin iyi olduğu programlama söz konusu olduğunda nasıl anlaşılabilir? Javascript senkron mu asenkron mu? Gel detaylara birlikte bakalım.

JavaScript Asenkron ve Senkron Programlama

JavaScript tek iş parçacıklı bir programlama dilidir, yani tek seferde yalnızca bir görev yürütebilir. Her web tarayıcısı bir JavaScript motoru içerir. V8, Google Chrome ve Node.js’de bunlara örnektir. Farklı tarayıcıların JavaScript motoru olsa da temelde aynı konsepti uygularlar. Bununla birlikte JavaScript, birden fazla görevi başlatmasına ve bu görevler çalışırken diğer görevler üzerinde çalışmalarına devam etmesine olanak tanıyan asenkron kod yazmak için de kullanılabilir. JavaScript asenkron programlama, bir programın görevlerinin her seferinde bir tane olmak üzere sırayla yürütüldüğü programlama yaklaşımıdır. Bir API’den veri alma, bir veritabanından veri kaydetme ve yükleme, kullanıcı girdisini işleme gibi birçok yaygın JavaScript görevi için elzemdir. Asenkron programlama olmadan bu görevler ana iş parçacığını engelleyerek tarayıcıyı yanıt veremez hale getirir. İşlemlerin bağımsız olarak yürütüldüğü ve belirli görevlerin tamamlanmasını beklerken programın çalışmaya devam etmesine izin veren programlama yöntemidir.

Senkron Programlama Arasındaki Fark Nedir?

Bazen “sync” olarak da adlandırılan senkron ve “async” olarak da bilinen asenkron iki farklı programlama modelidir. Bu iki modelin neden farklı olduğunu bilmek aşağıdakileri uygulamak için bir adım öne geçmeni sağlar:

• Uygulama programlama arayüzleri (API) oluşturma 
• Olay tabanlı mimariler oluşturma
• Uzun süren görevlerin nasıl ele alınacağına karar verme

Asenkron Uygulamaların Programlanması

Asenkron JavaScript programlama, ağ oluşturma ve iletişime uygulanan çok iş parçacıklı bir modeldir. Asenkron, engellemesi olmayan bir oluşumdur. Yani bir veya birden fazla işlem devam ederken başka bir yürütmeyi engelleme durumu yoktur. Asenkron programlama ile birden fazla ilgili işlem, diğer görevlerin tamamlanmasını beklemeden eşzamanlı çalışabilir. Asenkron uygulamaları programlamanın bir yolu da düşük kodlu uygulama geliştirmedir. Birden fazla geliştirici, düşük kodlu bir platformda projeler üzerinde aynı anda çalışabilir ve böylelikle uygulama oluşturma süreci hızlandırılmış olur. Bir diğer örnek ise mesajlaşmadır. Mesajlaşma asenkron bir iletişim yöntemidir. Kişi mesaj atabilir ve alıcı boş bir anında yanıt verebilir. Bu sırada gönderici yanıt beklerken başka şeyler de yapabilir.

Senkron Uygulamaların Programlanması

Senkron, bir tür blok mimarisi olarak reaktif sistemleri programlamada oldukça başarılıdır. Tek iş parçacıklı bir model olan senkron, katı bir diziyi takip eder. Bu dizi, işlemin her seferinde bir tane olmak üzere mükemmel bir sırayla gerçekleştirildiği anlamına gelir.

Senkron uygulamalarda, bir işlem gerçekleştirilirken diğer işlemlerin talimatları engellenir. İlk görevin tamamlanması bir sonrakini tetikler ve bu bir döngü şeklinde devam eder. Senkron programlamanın nasıl çalıştığını anlamak için telefon görüşmelerinden örnek verilebilir. Bir kişi konuşurken diğeri dinler. İlk kişinin konuşması bittiğinde ikinci kişi hemen yanıt verme eğilimindedir.

Senkron ve asenkron programlama hakkında konuşurken JavaScript ortada adeta bir yakar top gibi belirir. Web sitelerini etkileşimli hale getirmek için kullanılan yaygın bir komut dosyası dili olan JavaScript, senkron ve asenkron esnekliğine sahip bir programlama dilidir. Doğası gereği senkron olmasına rağmen JavaScript asenkron süreçten faydalanır. Uzun süre çalışan JavaScript işlevleri, işlev geri dönene kadar kullanıcı arayüzünü (UI) veya sunucuyu tepkisiz hale getirebilir ve böylelikle orta seviye bir kullanıcı deneyimi sunabilir. Bununla birlikte kullanıcıların programlamayı engellemekten yararlanabileceği bazı durumlar vardır. Çevrimiçi ödeme gerçekleştirmek bu durumlara örnek verilebilir. 

JavaScript başlık başına çok yönlü işlevleriyle bilinse de önemli bir avantajı kullanım deneyimini önemli ölçüde iyileştirebilir: tek iş parçacıklı ve çok iş parçacıklı, bloklamalı ve bloklamasız uygulanabilmesi. Bu esneklik özelliği sayesinde biri senkron işlemler, diğeri asenkron işlemler olmak üzere iki dil yerine tek bir programlama dilinde kod yazabilirsin. 

Asenkron ve Senkron Arasındaki Farklar

Asenkron ve senkron programlama arasında seçim yapmak operasyonel gerekliliklere göre değişkenlik gösterebilir. Peki bir işlemin başlangıcının başka bir işlemin tamamlanmasına bağlı olmasını mı yoksa bağımsız olarak çalışmasını mı istersin? 

JavaScript asenkron programlama için bir görevin yürütülmesi sırasında diğer bir göreve bağlılık söz konusu değildir. Görevler aynı anda çalışabilir. Senkron ise engelleyici bir sistemdir, bu nedenle her işlemin yürütülmesi bir öncekinin tamamlanmasına bağlıdır. Her bir görev bir sonraki dinlemeye geçmeden önce yanıt gerektirir. Diğer farkları sıralamak gerekirse:

• Async, işlemler veya programları paralel olarak çalıştırabilmesi bakımından çok iş parçacıklıdır.
• Sync, aynı anda bir işlem veya program çalıştırabilir, bu nedenle tek iş parçacıklıdır.
• Async bloklama yapmaz, yani bir sunucuya birden fazla istek gönderebilir.
• Sync, sunucuya tek seferde yalnızca bir istek gönderir. Ardından bu isteğin sunucu tarafından yanıtlanmasını bekler. Bu nedenle sync engelleyici özelliğe sahiptir.
• Async verimi artırır çünkü birden fazla işlem aynı anda çalıştırılabilir.
• Sync daha yavaş ve metodiktir.

Farklılıklar bir yana, async ve sync yöntemlerinin kullanıcılara ve geliştiricilere yönelik avantajları da bulunur. Asenkron programlama, bir fonksiyonun çağrılması ile o fonksiyonun değerinin döndürülmesi arasındaki gecikme süresini azaltarak kullanıcı deneyimini geliştirir. Bu işlev, gerçek dünyada daha hızlı ve daha sorunsuz bir akış anlamına gelir. Örneğin, uygulamalarının hızlı çalışmasını isteyebilirsin ancak bir API’den veri almak biraz zaman alabilir. Bu durumda asenkron programlama uygulama ekranının daha hızlı yüklenmesine yardımcı olur ve kullanım deneyimini iyileştirebilir. 

Senkron programlamanın ise geliştiriciler için avantajlı olması kolay kodlanabilmesinden kaynaklanır. Tüm programlama dilleri arasında iyi bir şekilde desteklenir ve varsayılan programlama yöntemi olarak hatalara neden olabilecek yeni bir şey öğrenmek için zaman harcaman gerekmez. 

JavaScript'te Asenkron ve Senkron Programlama Kullanımı için Uygulamalar

Programlama dijital dünyanın çalışmasını sağlar ancak programlar ve işlemler doğru şekilde eşleştirilmezse kötü bir kullanıcı deneyimi yaşaman olasıdır. İşlemler uygunsuz bir şekilde asenkron programlamaya dayanırsa dijital mecra hiperaktif bir karmaşıklığa dönüşebilir ve durma noktasına gelebilir. Bu nedenle her bir programlamanın ne zaman kullanılacağını anlamak önemlidir ve işleri yoluna koymanda kolaylık sağlar. 

Asenkron Programlama Ne Zaman Kullanılmalı?

Asenkron programlama, bağımsız görevlerin programlanması için kritik öneme sahiptir. Örneğin, asenkron programlar çok sayıda dinleme içeren geliştirme projeleri için ideal olabilir. Adımların sabit bir sırayı takip etmesi gerekmediğinden geliştirmenin ilerlemesini sağlar. Asenkron planlama için iyi bir kullanım örneği kullanıcı arayüzüdür (UI). Örneğin bir alışveriş uygulamasını ele alalım. Bir kullanıcı siparişini yukarı çektiğinde, yazı tipi boyutu artmalıdır. Önce geçmişi yüklemek ve yazı tipi boyutunu güncellemek için beklemek yerine asenkron programlama her iki eylemin de aynı anda gerçekleşmesini sağlayabilir.

Senkron Programlama Ne Zaman Kullanılır?

Asenkron programlama nispeten karmaşık olması nedeniyle kodun okunmasını zorlaştırıyor gibi görünebilir. Öte yandan senkron programlama oldukça basittir, kodun yazılması kolaydır ve süreç akışlarının izlenmesini ve ölçülmesini gerektirmez. Görevler birbirine bağlı olduğundan birbirlerini kesintiye uğratmadan bağımsız olarak çalışıp çalışamayacaklarını bilmen gerekebilir. Senkron programlama, müşteriye yönelik bir alışveriş uygulaması için de uygun olabilir. Kullanıcılar online ödeme yaparken tek tek satın almak yerine tüm ürünleri birlikte satın almak isteyebilir. Sepete her yeni ürün eklendiğinde siparişi tamamlamak yerine senkron programlama tüm öğeler için ödeme yönteminin ve kargo hedefinin aynı anda seçilmesine imkan tanır.

Asenkron ve Senkron Programlama Arasında Nasıl Seçim Yapılır?

Hangi yaklaşımı benimseyeceğine karar verirken asenkron programlamanın uyarlanabilir ve esnek, senkron programlamanın ise daha kuralcı bir yapıya sahip olduğunu aklında bulundurman yardımcı olabilir. Asenkron programlama çok işe sahiptir, bir yapılacaktan diğerine geçer ve her görev tamamlandığında sistemi uyarır. Senkron programlama ise tek yönlü bir zihinle çalışır; görevi disiplinli şekilde ve sırayla kontrol eder. Asenkron programlama aynı anda daha fazla işin yapılmasına olanak tanır ve genellikle zahmetsiz, hızlı yüklenen bir akış sunarak kullanıcı deneyimini geliştirmede ustadır. Senkron programlama en iyi reaktif sistemlerde kullanılır. Kod yazmak daha daha kolay hale gelse ve her programlama dili tarafından tanınıyor olsa da senkronizasyon yoğun kaynak gerektirir, bu durum işlerin yavaşlamasına neden olabilir.

JavaScript geliştirme, karmaşık iş akışlarını yönetmeyi ve harici kaynaklarla sorunsuz şekilde arayüz oluşturmayı kolaylaştıran, vaatler ve async/await gibi asenkron programlama yaklaşımlarıyla dönüştürülmüştür. Bu özellikler arasında temel senkron ve asenkron programlama kavramları, zaman alan etkinlikleri verimli bir şekilde yönetmeni sağlar. Her iki modelin avantajlarını anlayarak güvenilir, hızlı yanıt veren ve etkili uygulamalar üretebilirsin. Yazılım geliştirme alanında ilerlemeye devam etmek, JavaScript, Flutter, PHP gibi programlama dillerine hakim olmak istiyorsan eğitimlerin duyurulduğu kodlama etkinlikleri üzerinden bootcamp’leri takip edebilir, Techcareer.net üzerinden kariyerini bir adım öne taşımak için ihtiyacın olan fikirleri inceleyebilirsin. 

Sıkça Sorulan Sorular

JavaScript’te asenkron programlamayı işlemeye yönelik ortak modeller nelerdir?

“Promises” ve “async/await”, JavaScript’te asenkron işlemleri yönetmeye yönelik kullanılan yaygın kalıplardır. Promises, asenkron kodu işlemek için yapılandırılmış bir yol sağlarken async/await daha senkron bir kodlama stiline izin vererek asenkron iş akışlarının okunabilirliğini artırır.

Asenkron programlamadaki hataları nasıl ele alabilirim?

Promises, hataları işlemek için bir .catch() yöntemi sağlarken async/await, hataları yakalamak ve yönetmek için try-catch bloklarını kullanabilir. Doğru hata işleme, geri dönüşlerin sorunsuz olmasını sağlar ve uygulamada beklenmeyen davranışları önler.

Asenkron kodda hata ayıklamak senkron koddan daha mı zor?

Doğrusal olmayan yürütme akışı ve birden fazla olaya dayalı sürecin dahil olması nedeniyle asenkron kodda hata ayıklamak zor olabilir. Ancak modern tarayıcı geliştirme araçları ve hata ayıklama çerçeveleri, asenkron işlemler etkili şekilde izlemek ve hata ayıklamak için araçlar sunar.

Tüm JavaScript işlevleri asenkron mu?

Hayır, JavaScript işlevleri asenkron değildir. Bazı çok sınırlı işlev kümelerinin asenkron bir API’si vardır: addEventListener, setTimeout, setInterval bunlardan bazılarıdır. JavaScript'in bir olay döngüsü vardır. Bir sonraki işleve başlamadan önce yapacak hiçbir şey kalmayana kadar komut tamamen çalıştırılır, yani olaya müdahale yoktur. Böylelikle verilerin durumu hakkında güçlü varsayımlarda bulunabilirsin.

Hackathon yarışmalarına katılım şartı nelerdir? 

Yaratıcılığınla kendini kanıtladığın Hackathon yarışmaları yazılım teknolojileri, oyun geliştirme gibi alanlara ilgili kişilerin katıldığı ve ödüller kazandığı etkinliklerdir. Bu yarışmalara katılmak için teknoloji alanında kariyer yapmaya istekli olman, yazılım alanında uzman veya eğitimini yeni tamamlamış olman beklenenler arasındadır.