JavaScript Nesne Gösterimi anlamına gelen JavaScript Object Notation olan JSON, verilerin saklanması ve transferi için yaygın olarak kullanılan bir formattır. Açılımı yerine çoğunlukla JSON olarak kullanılır.

JSON Nedir?

JSON, metin tabanlı veri transfer formatıdır. JavaScript’ten esinlenerek geliştirilen JSON, programlama dillerinden bağımsız bir yapıdadır. Bu sebeple hemen hemen tüm modern programlama dilleriyle geliştirilmiş uygulamalarda veri alışverişi için kullanımı mümkündür. İnsanlar tarafından okunması kolay yazım stiline sahip olan JSON sahip olduğu bu özellikleriyle geliştiricilerin veri transferi söz konusu olduğunda başvurduğu formatların başında gelir.Bahsedilen veri transferi temelde iki farklı yazılım arasında gerçekleşir. Çoğunluklu sunucu tarafı ile client arasında gerçekleşen veri transferi API’lar aracılığı ile JSON formatında gerçekleşir. İçeriği sürekli olarak güncellenen web sitelerinde, mobil uygulamalarda sıklıkla kullanılır.Birbirinden farklı iki yazılım arasında da verilerin taşınması gerektiğinde JSON başvurulabilecek seçeneklerin içerisinde üst sıralarda yer alır. Bu iki farklı yazılımın veri aktarımı için aynı programlama dili ile geliştirilmiş olması gerekmez. Kaynak yazılımın sahip olduğu verileri JSON formatında çıktı olarak sunması ve hedef yazılımın JSON formatındaki veriyi içeri aktarma özelliğine sahip olması yeterlidir. Birçok programlama dili JSON dosyalarını işleme kabiliyetine sahip olduğu için bu çözüm oldukça pratik ve hızlı hayata geçirilebilir.

Yazılımların birbiri ile iletişim kurmasının yanı sıra JSON ile endüstriyel makinelerden IoT cihazlarına kadar çeşitli donanımında kendi aralarında veri aktarımı yapması sağlanabilir.

JSON Sözdizimi ve Veri Türleri

JSON’ın sözdizimi insanlar tarafından okunması ve anlaşılması son derece basit bir biçime sahiptir. Veriler ad-değer (name-value veya key-value) çiftleri halinde tutulur. Veriler virgülle birbirinden ayrılırken süslü parantezler { } nesneleri kapsar. Diziler için ise köşeli parantez [ ] kullanılır.

JSON ile kullanılabilen veri türleri ise dize (string), sayı (number), nesne (object), dizi (array), mantıksal değer (boolean) ve boş (null) olabilir. Bu veri türleri şu şekillerde kullanılır:

Dize (String): Dizeler çift tırnak içinde kullanılır. Ad-değer çifti süslü parantezin içinde yazılır.

{""isim"":""Ali""}

Sayı (Number): JSON dosyasında saklanacak olan sayıların tam sayı (integer) olması gerekir veya ondalıklı bir sayı ise kayan nokta şeklinde gösterilmelidir.

{""yas"":20} ve {""kilo"":80.2}

Nesne (Object): Değerler bir araya gelerek nesneleri oluşturur. Farklı türlerdeki veri türlerine sahip ad-değer çiftleri aynı nesnede yer alabilir.

{""ogrenci"": {""isim"":""Ali"", ""yas"":20, ""kilo"":""80.2""}}

Dizi (Array): Değerler dizi halinde de JSON dosyasına eklenebilir.

{""ogrenciler"": [""Ali"", ""Ayşe"", ""Veli""]}

Mantıksal Değer (Boolean): Değerlerin doğru veya yanlış seçimini belirtmeleri de mümkündür. Bu sebeple true/false değeri alabilirler

{""sinif_gecme"":true}

Boş (Null): Değerlere boş değerlerde atanabilir. Öğrenciler üzerinden gittiğimiz örnekte bazı öğrencilerin ikinci ismi olabileceğinden bu bilgiye de yer vermemiz gerekebilir. Her öğrenciye bunu sormalıyız, ikinci ismi olmayanları ise null ile belirtmeliyiz.

{""ikinci_isim"":null}

JSON’ın Tarihi

JSON, Flash ve Java gibi eklentilere ihtiyaç duymadan gerçek zamanlı olarak sunucu ile tarayıcı arasında iletişim kurma ihtiyacından dolayı 2001’de Douglas Crockford tarafından geliştirildi. 2000’lerin ortalarında yılında web2.0 uygulamalarının ve XML ile çalışan AJAX’ın yaygın bir şekilde kullanılması takip eden dönemde JSON’ı, XML’e ciddi bir alternatif olarak konumlanmasını sağladı. ECMA 2013 yılında JSON standartlarının ilk versiyonunu yayınladı."