VR gözlüğü ya da VR başlığı olarak adlandırılan donanımlar, kullanıcıların sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik deneyimini yaşamalarını sağlar. Bu donanımlar yüksek çözünürlüklü ekranlar, kulaklılar, kamera ve sensörlerden meydana gelir.

VR Gözlük Nedir?

VR gözlükler sürükleyici (immersive) sanal deneyimler oluşturmak amacıyla geliştirilmiş özel donanımlardır. Kullanıcının dış dünya ile görsel irtibatını tamamen kesen VR gözlükler, kişinin kendisini adeta bilgisayar ortamında oluşturulmuş, 3D sanal bir dünyanın içerisinde hissetmesini sağlar. Bu sürükleyici deneyimi sağlayabilmek için günümüzün en gelişmiş VR gözlükleri, her göz için birer adet olacak şekilde yüksek çözünürlüklü iki ekran, kaliteli ses veren kulaklıklar, fiziksel çevreyi takip etmek için kameralar, ivme ölçer ve jiroskop benzeri sensörleri barındırır. Çoğu modern VR başlığı, kullanıcının sanal dünya ile etkileşime girmesine yardımcı olacak kontrolcülerle beraber sunulur.

VR Gözlük Türleri Nelerdir?

VR başlıklar özelliklerine ve çalışma biçimlerine göre farklı türlere ayrılabilir. Bir kablo aracılığı ile bilgisayar veya oyun konsoluna bağlı olarak çalışan gözlükler, bağlı VR gözlükler (tethered headsets) olarak sınıflandırılır. Diğer bir tür olan içerisinde yerleşik işlem birimleri bulunan gözlükler ise herhangi bir cihaza ihtiyaç duymadan VR ve AR deneyimi sunabilir. Bu türden gözlükler ise bağımsız VR gözlükler (standalone headsets) olarak adlandırılır. Her iki türde çalışabilenler ise hibrit VR gözlükler olarak anılır. Bir başka VR gözlük türü de cep telefonlarının çeşitli aksesuarlar aracılığı ile VR gözlüklere dönüştürülmesiyle elde edilen türden başlıklardır.

VR Gözlüklerin Gelişimi

Sanal gerçeklik ve sanal gerçeklik gözlükleri hayatımıza gireli çok kısa bir zaman olmuş olsa da aslında VR gözlük teknolojisi 1970’lerden bu yana geliştirilmektedir. Eric Howlett, 1979’da geniş görüş alanı ve derinlik hissi yaratan LEEP (Large Expanse, Extra Perspective) optik sistemini geliştirdi. Bu sistem 1985 yılında NASA’nın ilk sanal gerçeklik gözlüğü VIEW (Virtual Interactive Environment Workstation) için uyarlandı.

Takip eden yıllarda ise teknoloji şirketleri, sanal gerçeklik gözlükleri geliştirme konusunda birbiriyle yarışır duruma geldi. 1984 yılında Jaron Lanier tarafından kurulan VPL Research çeşitli VR donanımları geliştirdi. Mattel için geliştirilen uygun fiyatlı VR cihazı Power Glove’da bunlara dahildi.

Sega, 1991 yılında Mega Drive adlı konsolu için LCD ekranlar, kulaklıklar ve sensörlerin yer aldığı Sega VR adlı başlığını piyasaya sürdü. Bunu Sony’nin 1997’de piyasaya sürdüğü Glasstron takip etti. 2012 yılına gelindiğinde ise Oculus Rift VR başlığı ortaya çıktı. Oculus, 2014 yılında şirket bugün adı Meta olan Facebook tarafından satın alındı. Günümüzde Meta’nın VR gözlükleri Meta Quest markası altında yer alır.

2016 yılında Sony, Playstation 4 ile beraber çalışabilen Playstation VR’ı ve HTC, Vive adlı VR başlığını piyasaya sürdü. Google, kullanıcıların kartondan telefonlarını kullanarak yapabilecekleri bir başlık geliştirmekle yetinirken Samsung, Gear VR adlı cihazı ile bu alanda yer almayı denemiştir. 2024 yılında Meta Quest modelleri, Apple Vision Pro ve Playstation VR başlıkları, sanal gerçeklik gözlükleri alanında en çok tercih edilen VR donanımlarıdır.