DHCP (Dinamik Ana Bilgisayar Yapılandırma Protokolü) Nedir?

Bir ağa bağlanan her cihaz kendisini tanımlayan ve ağ içerisinde benzersiz olan bir IP adresi alır. DHCP ise ağdaki cihazların ağ ayarlarının yapılandırılma sürecini en doğru ve verimli bir şekilde gerçekleştirmeye yardımcı olur. Sen de DHCP anlamı nedir, nasıl çalışır ve sağladığı faydalar neler gibi soruların yanıtlarını merak ediyorsan gel, beraber göz atalım.

DHCP Nedir?

DHCP’nin açılımı Türkçesi Dinamik Ana Bilgisayar Yapılandırma Protokolü olan Dynamic Host Configuration Protocol’dür. Bilgisayar veya bir ağa bağlanabilen herhangi bir cihaz ile bir ağa dahil olduğunda cihazına IP adresi olarak adlandırılan bir adres atanır. IP adresi ağ içerisinde yer alan cihazlar arasında benzersizdir. Böylelikle ağ üzerinde yer alan cihazlar arasında iletişim gerçekleştirilebilir. DHCP ise bu sürecin yönetimini sağlayan ağ protokolüdür.

Bilgisayar ağlarının kullanılmaya başlandığı ilk dönemlerde IP adresleri el ile atanıyordu. Birkaç bilgisayardan oluşan ağlarda IP bilgilerini el ile ayarlamak çok fazla zorlayıcı değildir. Ancak ağa bağlı bilgisayar sayısı arttıkça IP atanmasını otomatikleştirecek çözümlere ihtiyaç duyuldu. DHCP öncesinde bu iş için BOOTP gibi çeşitli ağ protokolleri kullanıldı. Bu protokoller özellikle büyük ağlarda verimsiz kalıyordu. Çözüm olarak ağa bağlı cihazlara IP atanma sürecinin otomatik bir şekilde yönetilmesini sağlayan Dinamik Ana Bilgisayar Yapılandırma Protokolü, DHCP geliştirildi.

DHCP’nin Görevleri Nelerdir?

DHCP ağ üzerinde yer alan cihazlara atanan IP adreslerinin otomatik olarak yönetilmesini sağlar. Bir ağa bağlan bağlanan cihaza, DHCP sunucusu görevi gören cihaz tarafından IP adresi, alt ağ maskesi ve ağ geçiş anahtarı gibi bilgiler gönderilir. Böylelikle cihaz ağ içerisinde benzersiz olan bir adres sahibi olur. Cihazın ağ ile bağlantısı kesildiğinde ise IP adresi boşa düşer ve yeniden kullanılabilir. DHCP ağda yer alan cihazlara IP adresi kiralar diyebiliriz. DHCP ağdaki cihazlara IP ataması yaparken ağ yapılandırma bilgilerini aktarır. Bu bilgiler arasında DNS, alt ağ maskesi ve gateway bilgileri yer alır.

Biraz da örnekler üzerinden devam edelim. İnternet en geniş bilgisayar ağıdır. Evinde bulunan modemine bağlandığın anda yerel ağına bağlanmış olursun. Adım adım gidelim. Modemini fişe taktığın anda internete bağlanmak için internet servis sağlayıcının (ISS) ağına bağlanırsın. ISS’nin DHCP sunucusu tarafından modemin için bir IP adresi atanır. Böylelikle internete bağlı tüm cihazlar arasında benzersiz bir adrese sahip olursun. Bilgisayarını kablolu veya kablosuz bir şekilde modemine bağlandığın zaman ise modemin DHCP sunucusu görevi görür ve bilgisayarına yerel ağda kullanılmak üzere bir IP adresi atar. IP adresiyle beraber alt ağ maskesi, DNS bilgilerini ve gateway adresi olarak kendi IP adresini gönderir. Böylelikle modem üzerinden internete erişebilirsin. Cep telefonun ile modeme bağlandığında ise aynı süreç onun içinde gerçekleşir. Bağlantıları kesildiğinde ise IP adresleri yeniden kullanılabilmesi için boşa çıkar. Bir bakıma IP adresi DHCP sunucusu tarafından geri alınır. Böylece DHCP kullanımı, ağ verimliliğini artırmaya ve merkezi yönetimi kolay bir şekilde sağlamaya yardımcı olur.

DHCP Sunucusu Nasıl Çalışır?

DHCP’nin nasıl çalıştığını anlamak için istemci sunucunun kim olduğunu belirtmek gerek. Ağ üzerinde DHCP hizmetini sağlayan cihaz sunucudur. Ağa bağlanan ve IP adresine ihtiyaç duyan taraf ise istemcidir. Dinamik Ana Bilgisayar Yapılandırma Protokolü çalışma süreci boyunca sunucu ve istemci arasından birkaç aşamalı iletişim gerçekleşir. Şimdi bu süreci biraz daha detaylı bir şekilde inceleyelim.

İlk adımda DHCP istemcisi, DHCP sunucusuna DHCP Discovery olarak adlandırılan bir mesaj yollar. İlk aşamada sunucunun IP adresi bilinmediğinden 255.255.255.255 IP adresine gönderilir ve tüm ağdaki cihazlara yayınlanır. Bu IP adresi standart olarak yayın (broadcast) adresi olarak belirlenmiştir.

İstemciden gelen ilk mesajı alan DHCP sunucusu, istemciye önerilen IP adresi, sunucunun yani kendisinin IP adresini, alt ağ maskesini, ağ geçidini, DNS ve IP adresinin geçerli olduğu kiralama süresinin bulunduğu bi yanıt gönderir. Bu yanıt DHCP Offer olarak adlandırılır yani DHCP sunucusunun istemciye atamayı önerdiği IP adresini içerir. Gelen mesaja teklif denmesinin sebebi ise ağda birden fazla DHCP sunucusu bulunabilir ve ilk mesaj tüm ağdaki cihazlara gönderilir.

DHCP istemcisi önerilen IP’lerden birini kabul eder ve geriye DHCP sunucusuna DHCP Request, DHCP isteği olarak adlandırılan yeni bir mesaj yollar. Diğer önerilen IP adresleri ise IP havuzuna geri gönderilir. Son aşamada ise DHCP sunucusu DHCP onay mesajı (DHCP Acknowledgment) gönderir ve IP kiralamayı onaylar. Böylelikle istemcinin IP yapılandırması tamamlanır.

Dinamik IP ve Statik IP Nedir? Farkları Nelerdir?

Dinamik IP değiştirilebilir IP adresleridir. Bir ağa her bağlandığında DHCP sunucusu cihazına bir IP adresi atar. İnternete bağlandığında da bu durum böyledir. Her internete bağlandığında internet servis sağlayıcının DHCP sunucuları tarafından bir dinamik IP adresi atanır.

Statik IP ise değişmeyen IP adresidir. Ağa her bağlandığında aynı IP adresini kullanırsın. Bazı durumlarda erişimin sürekli sağlanabilmesi için cihazlara statik IP atanması gerekir. Yerel ağlarda örneğin bir yazıcıya sabit IP atanarak cihazın ağ bağlantısı kesilse bile yeniden bağlandığında hiçbir değişiklik yapmadan kullanılabilmesi sağlanır. İnternete çıkan cihazlarda ise sunucuların statik IP adresine sahip olması istenir. Böylelikle IP adresi sabit kalır. Cihaza uzaktan erişmek daha kolay olur. İstenildiği takdirde bir alan adı ile eşleştirilmesi sağlanabilir.

Dinamik IP sürekli değişirken Statik IP ise her oturumda aynı kalır. İnternet servis sağlayıcıları dinamik IP’yi ücretsiz sağlarken Statik IP için ise ek ücret talep edebilirler. IP adresinin sürekli aynı kalması güvenlik açısından tehlike oluşturabilir ve güvenlik önlemlerine daha dikkat edilmelidir.

DHCP’nin Sağladığı Faydalar Nelerdir?

Ağda DHCP’nin kullanılıyor olması birçok avantajı beraberinde getirir. DHCP avantajları şu şekilde sıralanabilir:

• IP adreslerini elle atamanın sebep olabileceği yapılandırma hatalarının önüne geçilir.
• Bir IP adresinin birden fazla bilgisayara atanmasını engeller.
• Ağ yönetimini kolaylaştırır.
• TCP/IP ayarlarının tek bir noktadan otomatik olarak yapılmasına imkan sağlar.
• Ağa bağlanan cihazların sayısı hem arttı hem de taşınabilir cihazlar olması sebebi ile ağa sık sık bağlanıp ayrılabilir hale geldiler. DHCP bu durum ile başa çıkmayı ve ağın sık sık güncellenmesini sağlar.

DHCP’nin Yol Açabileceği Sorunlar Nelerdir?

• Ağ kullanımı sırasında DHCP’den kaynaklı sorunlar ile karşılaşılabilir. Bu sorunların önüne ek önlemler ile geçilebilir.
  • Bir ağda tek bir DHCP sunucusu bulunuyorsa, bu sunucunun bir sebepten ötürü hizmet verememesi tüm ağı kapsayan sorunlara sebep olabilir. Ağda birden fazla DHCP sunucusunun bulunması bu sorunu önleyebilir. DHCP’de oluşabilecek hatalar şunlara yol açabilir:
     
• İki cihaz aynı IP’yi alabilir. Bu durumda IP çakışması olur ve birinin değiştirilmesi gerekir.
• Atanan IP’nin süresi dolmuş olabilir. Yeniden ağa bağlanmak veya kira sürelerini düzenlemek gerekir.
• DHCP sunucusu elektrik kesintisi ve benzeri bir sebepten servis dışı kalabilir ve görevini yerine getiremeyebilir.
  • DHCP bir güvenlik önlemi barındırmaz. Ağa bağlanan herkes DHCP sunucusuna istek göndererek IP adresi alabilir ve ağda zararlı faaliyetler yürütebilir. Ek kimlik yönetimi hizmetleri ile bu sorunun önüne geçebilir.
  • Ağdaki DHCP sunucusunun ele geçirilmesi veya sahte DHCP sunucularının yerleştirilmesi ağ trafiğini tehlikeye atabilir. Ağ güvenliği ile ilgilenilirken bu durum göz önüne alınarak güvenlik önlemleri alınmalıdır.

Yazılım teknolojileri, veri bilimi, ürün yönetimi ve benzeri bilişim alanlarına ilgi duyuyorsan ve bu alanlardan birinde kariyer hedefin varsa Techcareer.net senin için hazır. Mezun olmak üzereysen, yeni mezunsan veya mezun olalı henüz birkaç sene olduysa ve tam zamanlı bir işte çalışmıyorsan Techcareer.net’in iş fırsatı sunan ücretsiz Bootcamp eğitimleri ile hayalini kurduğun kariyere hızlı bir başlangıç yapabilirsin.