DNS Nedir? Ne İşe Yarar?

Domain name system’ın kısaltması olan DNS, Türkçe’ye alan adı sistemi şeklinde çevrilir. Web araması yaptığın zaman bilgisayarının sorguyu anlayabilmesi için sitelerin adlarını IP adreslerine dönüştüren bu sistemdir. İnternet dünyasının telefon rehberi olarak da tanımlanan her DNS, telefon numaraları gibi birbirinden farklı ve sahibine özeldir. DNS sayesinde insanlar, IP adreslerindeki numaraları ezberlemek zorunda kalmaz.

DNS Nedir?

DNS, web tarayıcına yüklenebilmesi için web sitesinin alan adlarını sayısal değerlere dönüştüren sistemdir. Bunun nedeni makinelerin site isimlerini, insanlar gibi anlamamasıdır. İnsanlar web sitelerine Techcareer.net gibi bir alan adıyla erişir. Web tarayıcılar da internet protokolü yani IP adresleri aracılığıyla sunucuyla etkileşime geçer. DNS de bu alan adlarını IP adreslerine çevirir. Böylece tarayıcılar internet kaynaklarını yükleyebilir. DNS özelliklerini merak ediyorsan sıralamamıza bakabilirsin:

• DNS, ağdaki bir ana bilgisayarın adı ile sayısal adresi arasında eşleşme sağlayan bir dizin hizmetidir.
• İnternetin çalışması için DNS gereklidir.
• Her web sitesinin bir alan adı vardır. Her alan adı, Inverse domain, Generic domains, Country domains olan üç bölümden oluşur.

İnternete bağlı olan her cihazın diğer makinelerin bulabilmesi için kullandığı benzersiz bir IP adresi olur. Bir telefon rehberi gibi çalışan DNS sunucusu sayesinde insanlar, 123.123.1.1 gibi görünen IP adreslerini akıllarında tutmadan doğruda istedikleri cihaza ve web sitesine erişebilir.

İki çeşit DNS kullanımı vardır. Bunlardan ilki olan genel DNS’te IP kayıtları genellikle internet servis sağlayıcıları tarafından verilir. Bu kayıtlar herkese açıktır. Kullanılan cihaza veya bağlı olunan ağa bakılmaksızın herkes tarafından erişilebilir. Genellikle şirketler tarafından güvenlik amacıyla kullanılan özel DNS ise güvenlik duvarıyla birlikte çalışır. Yalnızca dahili sitelerin kayıtlarını tutması açısından genel olandan farklıdır. Özel DNS sadece kullanılan dahili site ve hizmetleri kapsar. Bu DNS’e özel ağın dışından erişilemez.

DNS Ne İşe Yarar?

DNS, TCP gibi standartlar ve LTE gibi teknolojilerle birlikte internet işlemlerinin temelini oluşturduğu için işe yarayan bir sistemdir. En temel faydaları şu şekildedir:

• DNS, internette gezinmeyi sağlayan en önemli sistemdir. Web siteleri internetin tamamını oluştursa da her birinin yüklenmesi için bir DNS sunucu adresi gerekir.
• Etki alanı veya alt alan adlarını IP adreslerine çevirmenin en kolay yolu DNS sunucularını kullanmaktır. Bir kişinin düzenli olarak ziyaret ettiği her web sitesinin IP adreslerini hatırlaması oldukça zor olabilir.
• Alan adı sistemi arama motorlarının verileri arşivlemesini ve kategorilere ayırmasını da kolaylaştırır.
• Arama motorlarına tanıtılan tüm alan adları IP adreslerine dönüştürülür. Bu sayede web sitesinin tam ismini hatırlamanıza da gerek kalmaz.
• DNS sayesinde web sitelerinin IP adreslerini izlemesi gerekmediğinden arama motorları daha hızlı çalışır. Arama motorlarının çevrimiçi sayfaların URL’lerini izlemesi yeterli olur.
• DNS sunucuları, evdeki veya iş yerindeki bağlantılarını da güvence altına almaya yardımcı olur. Güvenlik odaklı DNS sunucuları genellikle, bir kişinin sunucu ortamına saldırma girişimlerinin erişimden önce durulurmasını sağlar.
• Alan adı sistem sunucuları isteklere hızlı şekilde yanıt verir. Bir IP adresini dönüştürmeleri yalnızca bir saniye sürer.
• IP adresleri, güvenlik ve güncelleme sebebiyle zaman zaman değiştirilmesi gerekebilir. DNS, IP adreslerini düzenli olarak güncelleyerek bu işlemi kolaylaştırır.
• Herhangi bir DNS sunucusunun çok sayıda istek alması durumunda yeni sorgular en yakın etki alanı adı sistemi sunucusuna gönderilir. Bu, sunucuların yük dengelemeyi yönettiği anlamına da gelir. Böylece işlemler kolaylıkla kesintiye uğramaz. Aynı zamanda, gecikme süreleri de kontrol altında tutulur.

Milyonlarca alan adının var olduğu internette tüm alan adlarını bir dizinde tutmak mümkün olmaz. DNS’de dizin internet bağlantısının kendisi gibi küresel olarak dağıtılır. Güncellemeler sağlamak ve kopya olan web sitelerini kaldırmak için düzenli olarak bilgi alışverişinde bulunan alan adı sunucularını kullanır. Bunun yanı sıra internetin performansını artırmak da dağıtılmış bir sistem olan DNS’in faydalarından en önemlisidir.

DNS Nasıl Çalışır?

DNS sunucu, genel IP adresleri ve bunlarla ilişkili ana bilgisayar adlarından oluşan bir veritabanı içerir. Çoğu durumda bu adların istendiği gibi IP adreslerine dönüştürülmesini sağlayan bilgisayar sunucusudur. DNS sunucuları ise özel yazılımlar çalıştırır ve özel protokoller yoluyla birbiriyle iletişim kurar.

Tarayıcının adres çubuğuna bir web sitesi adresi girdiğinde DNS sunucusu ziyaret etmek istediğin adresi bulur. Her biri girdiğin alan adının farklı bir bölümünü çeviren birkaç sunucuya bir DNS sorgusu gönderir. Sorgulanan farklı sunucular şunlardır:

• DNS Çözümleyici: Alan adını IP adresiyle çözümleme isteğini alır. Bu sunucu, gitmek istediğin sitenin internette nerede bulunduğunu çözmek için zorlu bir iş yapar.
• Kök Sunucu: Kök sunucu ilk isteği alır. DNS çözümleyicisinin site hakkındaki bilgilerini saklayan üst düzey etki alanına (Top Level Domain - TLD) bir sonuç gönderir. Üst düzey alan adı, adres çubuğuna girdiğin adın .com ya da .net kısmı ifade eder.
• TLD Sunucusu: DNS çözümleyici daha sonra TLD’yi sorgular. Sonuçları da yetkili ad sunucusuna gönderir.
• Yetkili Ad Sunucusu: Son olarak DNS çözümleyici, açmaya çalıştığın web sitesinin gerçek IP adresini öğrenmek için bu sunuyu sorgular.
  IP adresi çözümlendiğinde, talep ettiğin web sitesi de tarayıcında görüntülenir. Bu adımlar kulağa çok fazla gelse de her şey çok hızlı şekilde gerçekleşir. Bu sistem sayesinde ziyaret etmek istediğin siteye saniyeler içerisinde ulaşabilirsin.

Yukarıda açıklanan süreç, bir siteyi ziyaret ettiğinde gerçekleşir. Web tarayıcının önbelleğini temizlemeden aynı siteyi ziyaret edersen bu adımların yeniden uygulanmasına gerek kalmaz. Bunun yerine tarayıcın bilgileri önbellekten çeker. Daha hızlı web taraması yapar. Bu nedenle, tarayıcı önbelleğini temizlemek, favori web sitelerine erişim süreni geçici olarak artırabilir.

Önbelleğe almanın amacı, data isteklerinin performansında ve güvenilirliğinde iyileşmeler sağlayacak şekilde verileri geçici olarak bir konumda depolamaktır. DNS önbelleğe alma, verileri istekte bulunan istemciye depolamayı içerir. Böylece DNS sorgusu daha erken çözülebilir. Aynı zamanda DNS arama zincirinin daha son adımlarındaki ek sorgulardan kaçınılabilir. Yükleme süreleri iyileştirilebilir ve CPU tüketimi azaltılabilir.

DNS genellikle sorunsuz çalışsa da bazı durumda aksaklıklar meydana gelebilir. Ulaşmaya çalıştığın web sitesinin sunucuları değişirse önbelleğe alınan adres bile bazen yüklenmeyebilir. Bu durumda sıfırdan başlamak için DNS önbelleğini temizleyebilirsin. Böylece bilgisayarın DNS sunucusundaki verileri tekrar arar. Bunu Windows’ta “Komut İstemi”, macOS’ta da “Terminal” kullanarak yapabilirsin. Sorun sunucunun kendisindeyse web ayarlarını optimize etmek ve süreci hızlandırmak için ağ ayarlarına girebilir ve IP adresini değiştirebilirsin.

Techcareer.net teknolojiye, bilişim sistemlerine ve dijital dünyaya dair tüm güncel haberleri alabileceğin bir platformdur. Bu platformda teknoloji meraklıları için zaman zaman Bootcamp ve Hackathon etkinlikleri düzenlenir. Bootcampler sayesinde teknolojiye dair pek çok konu hakkında eğitim alabilirsin. Hackathon etkinlikleriyle de ödüllü yarışmalara katılabilirsin. Techcareer.net’de bulabileceklerin bunlarla da sınırlı değildir. Platform, her daim güncel olan iş ilanları sayfası sayesinde aktif iş arayışında sana destek verebilir. Yepyeni fırsatlar, ücretsiz eğitimler ve yarışmalarla kariyerini inşa etmek için sen de Techcareer.net’i takipte kalabilirsin.